Korte gids voor antiaanbaklagen: Teflon, PFAS of keramisch?

Er bestaan ​​veel misvattingen over antiaanbaklagen voor kookgerei. Consumenten weten vaak niet wat ze moeten kiezen of wat ze moeten vertrouwen – wat is gezond en wat niet? Ik zie ook dat fabrikanten van kookgerei niet volledig transparant zijn over wat ze aanbieden, en sommige informatie lijkt zelfs misleidend.

De afgelopen jaren hebben we uitgebreid onderzoek gedaan naar de selectie en ontwikkeling van de juiste coating voor onze pannen. Bij Effium is transparantie een van onze kernwaarden. Daarom vind ik het belangrijk en nuttig om de mist op te helderen met een korte, objectieve gids die je helpt de juiste coating te vinden en te kiezen. Zelfs als je van plan bent je volgende pan ergens anders te kopen, helpt deze gids je bij het maken van een weloverwogen keuze.

Kortom, er bestaan ​​twee hoofdtypen antiaanbaklagen:

•         PTFE -gebaseerde coating (ook bekend onder de handelsnaam Teflon )
•         Keramische coating

PTFE is een fluorpolymeer (een kunststof) en werd in 1938 per ongeluk uitgevonden door een chemicus van DuPont/Chemours en geregistreerd onder de merknaam 'Teflon'. Normaal gesproken kun je niet koken in kunststof omdat het smelt. Het mooie van PTFE is dat het een operationele temperatuurlimiet heeft van 260 °C, wat veel hoger is dan die van normale kunststoffen. Dit is hoog genoeg om te koken, wat doorgaans gebeurt bij temperaturen tussen 140 en 220 °C. Het heeft ook een zeer lage wrijvingscoëfficiënt, waardoor het erg glad is. Dit maakt PTFE een van de meest effectieve antiaanbaklagen die er zijn: alles – van eieren tot vis – glijdt moeiteloos uit je pan. Het probleem is dat er PFAS (een onuitroeibare chemische stof) wordt gebruikt bij de productie van PTFE, wat tot gezondheids- en milieuproblemen heeft geleid. Als gevolg hiervan is er steeds meer aandacht voor PTFE en verwante PFAS-stoffen. Hierover later meer.

Keramiek is een belangrijke groep materialen die gemaakt zijn van stoffen zoals klei en zand. Typische voorbeelden zijn aardewerk, tegels en glaswerk. Keramische antiaanbaklagen worden ook wel "sol-gel" (oplossingsgel) genoemd en bestaan ​​uit een mengsel van silica (zand) gecombineerd met een lak om het aan het oppervlak van de pan te hechten. Hoewel de antiaanbakwerking van keramiek niet zo goed is als die van PTFE, zijn keramische coatings natuurlijker, duurzamer en PFAS-vrij.

	PTFE	Keramiek
Hardheid/duurzaamheid	Zacht, zwak	Hard, duurzaam
Antiaanbakeffect	Uitstekend	Goed
Antiaanbaklevensduur	Blijft lang niet plakkerig	Wordt na verloop van tijd gemakkelijker
Gebruiksgemak/onderhoud	Supersimpel	Vereist enige kennis
PFAS	Ja	Nee

 

Hoe kun je PTFE van keramiek onderscheiden?
PTFE heeft een glad, glibberig en vreemd boterachtig oppervlak. Het lijkt bijna alsof het bedekt is met een superdun, permanent laagje olie dat er nooit afgaat - daarom werkt het zo goed.
Keramiek is te herkennen aan zijn glasachtige uiterlijk: hard, glanzend en glad. Vergelijkbaar met de lak van een auto of een gepolijste steen.

Feiten en mythen over PTFE en PFAS
Een veelgehoorde bewering is dat je giftig materiaal binnenkrijgt als je een PTFE-coating krast. Dit klopt echter niet helemaal: PTFE zelf is chemisch zeer inert en niet-giftig. Het reageert niet met het lichaam en wordt vaak gebruikt in medische implantaten zoals stents, katheters en zelfs hartkleppen ¹ . Het probleem is echter dat er andere – gevaarlijkere – PFAS worden gebruikt om PTFE te maken. Ze zijn slecht biologisch afbreekbaar, komen in ons drinkwater terecht en komen in onze bloedbaan terecht, waar ze ernstige gezondheidsrisico's vormen, zoals kanker.

PTFE wordt niet alleen gebruikt in coatings voor kookgerei, maar ook in voedselverpakkingen, blusschuim, shampoo, tandpasta, regenjassen, anti-vlekkenspray en nog veel meer. Waarom? Het is een onverslaanbaar superplastic met zeer gunstige mechanische en chemische eigenschappen: het stoot alles af waarmee het in aanraking komt, zoals voedsel, vuil en water. Momenteel zijn er geen betere alternatieven qua prestaties, maar wel betere alternatieven voor milieu en gezondheid. Het EU-beleid wil het "niet-cruciale" gebruik van gevaarlijke PFAS-varianten, zoals kookgerei, regenjassen en tandpasta, verbieden. In crucialere sectoren zoals de gezondheidszorg en gespecialiseerde brandbestrijdingsmiddelen, waar geen betere oplossing bestaat, acht het EU-beleid het toegestaan.

 

Wat is PFOA, PFOS of GenX?
Dit zijn enkele subgroepen van PFAS. Er bestaan ​​er duizenden: sommige zijn verboden, andere toegestaan. PFOA was een van de eerste subgroepen die in 2020 officieel door de EU werd verboden vanwege de gezondheids- en milieuproblemen. PTFE werd vroeger gemaakt met PFOA. Nu moeten alle PTFE-coatings PFOA-vrij zijn, maar ze worden simpelweg vervangen door andere PFAS-varianten zoals GenX. Deze nieuwe varianten zijn nog niet verboden, maar zijn waarschijnlijk ook gevaarlijk. Ze zijn vrijwel hetzelfde, maar hebben een andere naam.

Als je op zoek bent naar een nieuwe pan en een fabrikant van kookgerei vermeldt "PFOA-vrij" op de verpakking of website, laat je dan niet misleiden: het gaat waarschijnlijk om een ​​PTFE-coating met PFAS. Dus: PFOA-vrij betekent niet PFAS-vrij. Als je echt op zoek bent naar een PFAS-vrije pan, zorg er dan voor dat er expliciet "PFAS-vrij" op staat, en niet iets anders. Uiteraard bevatten pannen zonder coating geen PFAS, zoals puur roestvrij staal.

Wat doen we bij Effium?
Bij Effium hebben we een duidelijke keuze gemaakt: we bieden geen PTFE-gecoate pannen aan – niet omdat ze niet werken, maar omdat ze gemaakt zijn met PFAS. We vinden het niet de moeite waard om persistente chemicaliën aan ons voedselsysteem toe te voegen.

In plaats daarvan gebruiken we keramische coatings. Deze laten geen PFAS los in ons ecosysteem, wat uiteindelijk in ons drinkwater terechtkomt. Hoewel keramiek niet zo glad is als PTFE, heeft het zijn eigen sterke punten. Het is robuuster, is niet afhankelijk van synthetische chemicaliën en levert betrouwbare prestaties op lange termijn. Met wat zorg en aandacht krijgt u een duurzame, gezonde pan die jarenlang meegaat.

In onze volgende blog laten we je zien hoe je het maximale uit je keramische antiaanbakpan haalt, zodat je snel, schoon en met een gerust hart kunt koken.

Bedankt voor het lezen en wij wensen u gezond en veel kookplezier.
Wytze de Vries - CTO en medeoprichter van Effium

Opmerking
Onderzoek op het gebied van antiaanbaklagen is volop gaande en ontwikkelt zich razendsnel. Ik heb een aantal technische uitleg vereenvoudigd om dit artikel toegankelijk te houden voor al onze lezers (zowel technisch als niet-technisch). Mocht u iets tegenkomen dat verouderd is, neem dan gerust contact met ons op.

Bronnen:

1. Food and Drug Administration (FDA): Onderzoek naar de prestaties van medische hulpmiddelen - PTFE-veiligheidsprofiel (https://www.fda.gov/media/158495/download)

Aanbevolen lees-/kijkmateriaal:

Veritasium, hoe een bedrijf in het geheim de planeet vergiftigde.